India source 10% LPG from US, Hardeep Puri LPG announcement,

📰 India inks historic LPG deal with US — 10% of annual imports to come from US Gulf Coast ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ / ਵਿਸ਼ਵ | 17 ਨਵੰਬਰ 2025 ਭਾਰਤ ਨੇ ਤਾਜ਼ਾ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ — ਰਾਜ-ਮਲਕੀ ਤੇਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ Liquefied Petroleum Gas (LPG) ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਗਠਿਤ ਸਪਲਾਈ ਸਮਝੌਤੇ ’ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਯੋਜਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਲਗਭਗ 2.2 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ (2.2 MTPA) LPG 2026 ਵਿੱਚ ਯੂਐਸ ਤੋਂ ਆਉਣੀ ਹੈ — ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਯਾਤ ਦੀ ਲਗਭਗ 10% ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਕਦਮ ਭਾਰਤ ਦੇ LPG ਸਪਲਾਈ ਸਤਰ ਨੂੰ ਵਿਭਿੰਨ ਕਰਨ, ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਸਪਲਾਈ-ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੀ ਬੇਹਤਰ ਬਣਤਰ ਦੇ ਮਨੋਰਥ ਨਾਲ ਦਿੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਟੇਟ-ਮਾਲਕੀ ਰਿਫਾਈਨਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਭਾਰਤ ਦੀ ਖਾਦ-ਰਾਹਤ ਨੀਤੀ (cooking gas subsidy) ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ/ਸਬਸਿਡਾਈਜ਼ਡ LPG ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ उपलबਧਤਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਦਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਦਮ ਹੈ। --- ਕੀ ਹੈ ਸੰਝੌਤਾ — ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ? ਸਰਕਾਰੀ ਰਿਫਾਈਨਰਾਂ — Indian Oil, Bharat Petroleum ਅਤੇ Hindustan Petroleum — ਨੇ ਇੱਕ ਸਾਲਾ (one-year) structured supply deal ਲਈ tender ਜਿੱਤਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਅਮਰੀਕੀ ਸਪਲਾਇਰਾਂ ਤੋਂ LPG ਮੰਗਵਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ tender ਵਿੱਚ Chevron, Phillips 66 ਅਤੇ TotalEnergies ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ cargo allocation ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਆਈ ਸੀ — ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਯੂਐਸ ਗਲਫ ਕੋਸਟ ਤੋਂ ਨਿਰਯਾਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ LPG ਹੁਣ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਿਸਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਸਮਾਂ: ਦਸਤੀਬੰਦ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰੀਬ 48 VLGC (Very Large Gas Carrier) shipments — ਲਗਭਗ 2 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਬਰਾਬਰ — 2026 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣਗੇ, ਜੋ ਕਿ ਕੁੱਲ ਸਾਲਾਨਾ ਆਯਾਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 10% ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਯੋਜਨਾ ਮੁੱਲ ਨਿਰਧਾਰਨ ਲਈ Mount Belvieu ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ benchmark ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। --- ਕਿਉਂ ਕਰ ਰਹੀ ਭਾਰਤ ਇਹ ਬਦਲਾਅ? 1) ਸਪਲਾਈ-ਡਾਈਵਰਸੀਫਿਕੇਸ਼ਨ (Diversification) ਭਾਰਤ ਪਿਛਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ LPG ਸਪਲਾਈ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ ਦੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਤਿਆਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ। ਰਿਫਾਈਨਰਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਸਪਲਾਈ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਭਾਰਤ supply-risk ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ — ਇਸ ਲਈ ਯੂਐਸ ਸ਼ਿਫਟ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਣਨੀਤਕ ਚੋਣ ਹੈ। 2) ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਿਕ ਤਰਜੀਹਾਂ ਯੂਐਸ-ਭਾਰਤ ਉਰਜਾ ਅਤੇ ਵਪਾਰਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕੀ LPG ਨਿਰਯਾਤਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਬਜ਼ਾਰ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੋਹਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਲਈ ਇਹ ਵਪਾਰਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਜੀਵਨੋਪਯੋਗ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਸਸਤੀ ਅਤੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਸਪਲਾਈ ਮਿਲਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਨੇ ਯੂਐਸ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। 3) ਗਲੋਬਲ ਸਪਲਾਈ-ਚੇਨ ਬਦਲਾਅ ਗਲੋਬਲ ਊਰਜਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਜੀਅਓ-ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਲਚਲ ਨੇ ਇਹ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਨੂੰ ਡਾਈਵਰਸੀਫਾਈ ਕਰਨਾ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ — ਯੂਐਸ-ਆਧਾਰਿਤ LPG, ਜਿਹੜਾ ਕਿ shale-gas ਅਤੇ other feedstocks ਤੋਂ ਉਪਜਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਵਿਕਲਪ ਹੈ। --- ਘਰੇਲੂ ਪ੍ਰਭਾਵ — ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਤੇ ਸਪਲਾਈ LPG ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਬਤਲੀਆਂ (cylinders) ਵਜੋਂ ਸਬਸਿਡੀ ਤਹਿਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਕਿੰਗ-ਗੈਸ ਘਰੇਲੂ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਅਹੰਕਾਰਪੂਰਨ ਹੈ। ਜੇ ਯੂਐਸ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਸਪਲਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਵਿਚ ਸਥਿਰ ਰਹੇ, ਤਾਂ ਇਹ ਘਰੇਲੂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤ ਥੋੜ੍ਹੀ ਘਟ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਘੱਟ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ (volatility) ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਿੱਧਾ ਨਹੀ ਉਹਨਾ ਤੇ ਪਏਗਾ — ਕਿਉਂਕਿ domestic pricing, subsidy transfer mechanism ਅਤੇ taxation ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਉਤਪਾਦ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਵਪਾਰ ਸੰਬੰਧਾਂ 'ਚ ਨਵੇਂ ਦਰਵਾਜੇ ਖੁਲਣਗੇ — ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕੀ exporters ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚਾਹੁਣ ਵਾਲੇ ਮਾਰਕੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਯਾਤ ਦਾ ਪक्का ਬਜ਼ਾਰ ਮਿਲੇਗਾ, ਜਦਕਿ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਅਲਟਰਨੇਟਿਵ ਸਪਲਾਇਰ ਮਿਲਣਗੇ ਜੋ ਮੁੱਲ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ-ਰਿਸਕ ਦੋਹਾਂ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। --- ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਹੁਲੂ ਇਹ ਸੰਝੌਤਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਭਾਰਤ-ਯੂਐਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹਾਲੇ ਕਈ ਮੈਦਾਨਾਂ ’ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ — სწავლਾ, ਵਪਾਰ, ਰਖਿਆ ਅਤੇ ਉਰਜਾ ਸਹਿਯੋਗ। ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਯੂਐਸ LPG ਖਰੀਦਣ ਨਾਲ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰਿਕ ਰਿਸ਼ਤੇ ਹੋਰ ਤਗੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਅਮਰੀਕੀ ਜ਼ੋਬਜ਼ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਰੀਦਾਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। Reuters ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ move US-India energy ties ਨੂੰ ਹੋਰ ਗਹਿਰਾ ਕਰੇਗਾ। ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਰਵੈਤੀ ਸਪਲਾਇਰ ਮੁੱਖਤੌਰ ’ਤੇ Mideast ਦੇ ਦੇਸ਼ (Saudi, UAE, Qatar, Kuwait) ਹੁੰਦੇ ਹਨ — ਜੇ ਭਾਰਤ ਹਿਸਾ ਘਟਾ ਕੇ ਯੂਐਸ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ Middle East ਦੇ ਰਿਫ਼ਾਈਨਰਾਂ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸਪਲਾਈ ਡਾਈਲਾਗ ਵੀ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ — ਇਸਦਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। --- ਵਿਕਰੇਤਾ (suppliers) ਅਤੇ tender-ਜਿੱਤਣ ਵਾਲੇ ਖਿਡਾਰੀ Reuters ਤੇ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ, Chevron, Phillips 66 ਅਤੇ TotalEnergies Trading SA ਜ਼ਿਹੜੀਆਂ ਅਗਾਂਹੀਆਂ global energy firms ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ tender ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਦਰਸਾਈ — ਇਹ companies VLGCs ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ allocate ਕੀਤੇ ਗਏ cargoes ਚੱਲਣਗੀਆਂ। ਇਸ ਨਾਲ ਯੂਐਸ exporters ਦਾ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਪੈਰ ਟਿਕਣਾ ਤੇਜ਼ ਹੋਏਗਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ-ਯੂਐਸ energy ਟ੍ਰੇਡ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਦਿਸ਼ਾ ਮਿਲੇਗੀ। --- ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਚੁਣੌਤੀਆਂ — ਕੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਰਿਸਕ? 1) ਕੀਮਤ ਵਾਲੀ ਅਸਥਿਰਤਾ (Price volatility) ਯੂਐਸ LPG ਮਾਰਕੀਟ global benchmark ਅਤੇ freight dynamics ’ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। Freight, dollar-rupee movement ਅਤੇ global demand-supply ਸਾਰੇ factors ਭਾਰਤੀ ਅੰਤਮ ਉਪਭੋਗੀ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ subsidy/transfers ਦਾ ਨਿਯਮ ਠੀਕ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਭ ਨਾ ਹੋਵੇ। 2) logistical challenges VLGC shipments, storage infrastructure (LPG terminals), bottlenecks at ports and inland distribution require seamless coordination। PSPCs ਅਤੇ port authorities ਨੂੰ ensure ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ shipments timely discharge ਹੋਕੇ domestic bottling plants ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ। ਇਸ ਵਿੱਚ infrastructure investment ਦੀ ਲੋੜ ਪਏਗੀ। 3) ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਮਲੇ ਕੁਝ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਆਲੋਚਨਾ ਵੀ ਉਠ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ traditional suppliers ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਠੰਡੇ ਹੋਣ ਤੋਂ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦੇ diplomatic implications ਆ ਸਕਦੇ ਹਨ — ਜਿਹੜੇ ਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ close energy partners ਹਨ, ਉਹ ਆਪਣੀਆਂਆਂ ਵਪਾਰ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਤੋਂ ਅਸਹਮਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਸੂਝਵਾਨ diplomacy ਨਾਲ ਹਲ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। --- ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਰੋਡਮੇਪ — ਕੀ ਆਗਲਾ ਕਦਮ ਹੋਵੇਗਾ? 1. ਇੰਫ੍ਰਾਸਟ੍ਰਕਚਰ ਉਨ੍ਹਾਨਾ: ਭਾਰਤ ਨੂੰ ports, terminals ਅਤੇ inland LPG storage/update systems ਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੇਜ਼ ਕਰਨਾ ਹੋਵੇਗਾ। 2. ਲੰਬੀ ਅਵਧੀ ਵਾਲੀ ਰਣਨੀਤੀ: ਇੱਕ-ਸਾਲ ਵਾਲਾ ਤਜਰਬਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਜੇ ਨਤੀਜੇ ਸਹੀ ਰਹਿਣ ਤਾਂ multi-year contracts ਤੇ ਵੀ ਸੋਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 3. ਦਾਮ-ਗਾਰੰਟੀ ਅਤੇ Price hedging: Companies ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ price risk ਮੈਨੇਜ ਕਰਨ ਲਈ hedging tools ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। 4. ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਨਿਯਮਤ ਸੰਪੱਤੀ: Suppliers ਦੇ ਨਾਲ stable, diversified supply chains ਬਣਾਈ ਜਾਵਣ। --- ਨਤੀਜਾ — ਭਾਰਤ ਲਈ ਕੀ ਮਹੱਤਵ? ਇਹ deal ਭਾਰਤ ਲਈ ਸਪਲਾਈ-ਬੇਸ diversify ਕਰਨ, ਉਪਭੋਗਤਾ ਲਈ ਅਰਥਿਕ ਲਾਭ ਦੀ ਉਮੀਦ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ energy suppliers ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਇੱਕ ਅਹੰਕਾਰਪੂਰਨ ਮੋੜ ਹੈ। ਯੂਐਸ ਤੋਂ LPG ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਿਰਫ਼ ਰਾਸ਼ਟਰੀ energy security ਮਜ਼ਬੂਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ—ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਉਰਜਾ ਵਪਾਰ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ dimension ਆਵੇਗਾ ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਵਪਾਰਿਕ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ---